رد ادّعای مستشرقان مبنی بر تأثیرپذیری اسلام از ادیان پیشین در تدوین احکام خود

 هدف: این مقاله به بررسی شبهۀ اقتباس در دایره‌المعارف اسلام پرداخته است. دایره‌المعارف اسلام در بسیاری از مداخلش تلاش دارد اثبات کند منشأ بسیاری از احکام اسلام، ادیان قبلی مانند یهودیت و مسیحیت است و با اثبات چنین مدّعایی، اصالت احکام و دستورات اسلام را زیر سؤال می‌برد. روش: در این مقاله بر مبنای روش تحلیل گفتمان، به مداخل مختلف دایره‌المعارف که به چنین مدّعایی پرداخته‌اند، رجوع و ادّعای آنها شرح داده شده است. یافته‌ها: مستشرقان یهودی از دو جهت به شبهۀ اقتباس توجه می‌کنند: نخست اینکه آنها نیز مانند مستشرقان غربی از هر شبهه‌ای که به تضعیف جایگاه اسلام منجر شود استقبال می‌کنند و تلاش می‌کنند بی‌اعتباری این دین را نشان دهند. از سوی دیگر کوشش دارند ریشۀ اصلی دین اسلام را نیز یهودیت معرفی کنند. از این ‌روست که شبهۀ اقتباس، یکی از مؤلفه‌های گفتمان یهودی به شمار می‌‌آید. نتیجه‌گیری: طرفداران شبهۀ اقتباس تلاش دارند اثبات کنند اسلام دارای ریشه‌های یهودی است و از خود اصالتی ندارد. از این‌رو پرداختن به این بحث برای تبیین ابعاد مختلف اقتباس و نقش گفتمان یهودی در طرح و گسترش آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بسیاری از مستشرقان معتقدند دینی که پیامبر اکرم(ص) آورد، دینی نبود که منشأ الهی داشته باشد. بر اساس دیدگاه آنان، پیامبر به دلیل نبوغ بالایی که داشت توانست به این مهم دست پیدا کند. از این رو، مستشرقان غربی معتقدند قرآن محتوا را از تورات و انجیل دریافت کرده، ولی در فرمت جدید، آن را بیان کرده است.